CHA TÔI – CỤ VĨNH THÀNH

Nhân ngày của cha xin phép các bạn cho tôi được có vài dòng tưởng nhớ bố tôi. Cả cuộc đời cụ là lao động vất vả, hy sinh cho con cái với những mơ ước giản dị như bất cứ người VN nào khác.


CHA TÔI – CỤ VĨNH THÀNH

Cha tôi là người đàn ông VN bình thường trong muôn triệu người VN khác. Cha đã xa anh chị em tôi 16 năm rồi, nhưng mỗi khi nghĩ về người chúng tôi vẫn luôn ngập tràn tình cảm thương nhớ và tự hào.

Ông nội tôi xuất thân từ quê đất Thường Tín (Hà Tây cũ) với nghề thêu truyền thống, sau phiêu bạt rồi lập nghiệp ở Tp Hải Dương. Cha tôi cùng các em cũng kế tục nghề thêu ấy. Năm 25 tuổi, ông ra Hà Nội và làm thuê để học nghề sửa chữa đồng hồ trong 7 năm trời. Tích lũy được nghề nghiệp và chút vốn liếng ông thuê nhà mở cửa hàng và đưa cả gia đình ra Hà Nội. Rồi cha cưới mẹ tôi, hai vợ chồng cùng chăm lo cửa hàng mang tên Vĩnh Thành (tự làm việc, không thuê công nhân). Đó là một thời kỳ hạnh phúc và may mắn ngắn ngủi của gia đình tôi.

Trong cuộc cải tạo công thương nghiệp ở miền Bắc năm 1959, gia đình tôi được xếp vào diện tư sản. Danh hiệu hữu danh vô thực ấy làm khổ anh chị em tôi suốt thời gian đi học. Còn cha tôi lại trở thành người làm thuê cho Xí nghiệp bách hóa Hà Nội. Ông tiếp tục sửa chữa đồng hồ, ngày đi làm ở xí nghiệp, tối về cặm cụi làm thêm tại nhà để nuôi 6 anh chị em tôi. Bố tôi là thợ giỏi, tính lại cẩn thận nên được khách hàng tín nhiệm lắm.

Những năm tháng chiến tranh leo thang ra miền Bắc, cuộc sống tất cả các gia đình lại càng khó khăn. Bọn trẻ chúng tôi cũng làm thêm đủ thứ việc để phụ giúp kinh tế gia đình. Mẹ tôi chỉ lo việc nhà, nuôi con cũng quá vất vả. Bố tôi thì làm việc gần như 18 tiếng mỗi ngày để lo gia đình 8 miệng ăn. Bố luôn sẵn sàng hy sinh vì con cái, chỉ mong sao các con ăn học nên người.

Thuở bé, nhà nghèo bố tôi không được học lên cao, chỉ khoảng hết lớp 6 bây giờ. Nhưng cụ rất chịu khó đọc sách và học hỏi nên hiểu biết rộng, nhất là về văn học và lịch sử.

Ngày Tết bố tôi làm thơ căn dặn các con:

“Năm nay hơn hẳn mấy năm qua
Học tập chuyên cần giữ nết na
Hạnh kiểm chăm ngoan vui bụng mẹ
Văn bài xuất sắc đẹp lòng cha
Thầy trò nghĩa nặng hằng ghi nhớ
Bầu bạn tình thiêng phải thiết tha
Mai mốt trở nên người hữu dụng
Chung vai gánh vác nước non nhà.”

Tôi vẫn nhớ một kỷ niệm. Vào những năm 1966-1967, khi cuộc chiến tranh ác liệt nhất và đời sống người dân cũng nghèo khổ nhất. Cuộc sống gia đình tôi cũng ở đáy của nghèo khổ. Lúc ấy chị cả và anh thứ hai của tôi đang là học sinh cấp 3. Có 1 người bạn thấy bố tôi quá vất vả, đến khuyên ông cho 2 anh chị tôi thôi học để đi làm. Nhưng bố tôi trả lời dứt khoát: “Không, dù tôi có phải chết vì làm việc vất vả chứ dứt khoát không để các con tôi thất học”.

Thật may là anh chị em tôi đều là học sinh ngoan và học giỏi. Vì thế mà bố tôi hạnh phúc lắm. Tôi nhớ những buổi đêm ngồi học bài, nhìn bố tôi cặm cụi ngồi sửa đồng hồ, tôi không dám đi ngủ mà tự bảo mình phải học nhiều hơn nữa.

Sau khi tôi tốt nghiệp ĐH về nước là thời kỳ vô cùng khó khăn. Đã có lúc trong nhà tôi có tới 4 người thất nghiệp. Rồi anh em tôi cũng dần tự lập, ai nấy đều phải vật lộn với cuộc sống nên ít giúp đỡ được cha mẹ, ngoài một chút quà cáp. Đến năm 1993, khi nền kinh tế VN bắt đầu dễ thở một chút thì bố tôi rời bỏ chúng tôi về nơi vĩnh hằng, sau 1 cuộc đời lao động vô cùng vất vả.

Khi bố tôi mất, trong số những người đến tiễn đưa cụ có những câu chuyện làm tôi cảm động. Một ông ngày xưa có thời kỳ ngắn theo bố tôi học nghề sửa chữa đồng hồ. Nhưng ông không theo nghề này mà lại trở thành một võ sư có tiếng ở Hà Nội. Mấy chục năm Tết nào ông cũng đến chúc Tết thầy. Khi cụ mất, ông bảo với tôi: "Anh luôn tôn cụ là thầy không phải vì chuyện học nghề đồng hồ, mà vì đối với anh, cụ là thầy về cách sống vô cùng nhân hậu, tình nghĩa".

Một ông bạn vong niên khác thì đến khóc với bức trướng viếng ghi dòng chữ: “Rất mực thủy chung, vô cùng nhân hậu”.

Mỗi lần về quê, đứng trước mộ bố, tôi thấy mình quá bé nhỏ, chỉ thầm ước sau này, khi đã hoàn thành nghĩa vụ cuộc đời được hóa thân thành nắm tro về rắc dưới chân mộ bố.

Khi đất nước bắt đầu thực hiện đường lối đổi mới về kinh tế. Anh chị em tôi thường bảo nhau: Sau này anh em mình nếu có ai lập được công ty thì đặt tên là Công ty Vĩnh Thành. May mắn cho tôi là cuối cùng tôi cũng thực hiện được điều đó. Giờ đây nhiều khách hàng cũng gọi tôi là ông Vĩnh Thành. Điều đó làm tôi hạnh phúc vì thấy như mình đang sống tiếp cuộc đời của bố.

Bình Đỗ, ngày 21 tháng 6 năm 2009.